Jak dbać o pępek noworodka? Dlaczego dbanie jest ważne?
Przyjście na świat pierwszego dziecka to wielkie wydarzenie. I choć dostajemy wskazówki od lekarzy, babć i położnych, co robić w pierwszych dniach życia, w natłoku codziennych i trudnych obowiązków możemy się czasem pogubić. Jedną z najważniejszych rzeczy, o którą należy odpowiednio zadbać by nie doszło do trudnych komplikacji, tuż po porodzie jest… pępek. Jak zatem o niego dbać, aby nie doszło do zakażenia i hospitalizacji?
Mamy go wszyscy, ale czy wiemy, skąd się tak naprawdę wziął i jak o niego odpowiednio zadbać? Mowa oczywiście o pępku! A ten u noworodków wymaga szczególnej opieki – to tylko od nas, rodziców, zależy, czy będzie on odpowiednio wygojony i przede wszystkim, jak będzie wyglądał w przyszłości.
Kikut pępowiny – pierwsza blizna noworodka!
Kikut pępowiny to pozostałość po pępowinie, czyli przewodzie, który zawiera naczynia krwionośne, a dokładnie 2 tętnice i żyłę. To właśnie przez nią płód był połączony z łożyskiem matki. Dzięki pępowinie do płodu dostarczane były pożywienie oraz tlen, a także usuwane produkty przemiany materii.
Pępowina była niezbędna podczas rozwoju płodu, natomiast po porodzie nie jest już potrzebna, dlatego też bezpośrednio po porodzie pępowinę przecina się jałowo po wcześniejszym zaciśnięciu około 2-3 centymetry nad brzuchem dziecka, zaś sam kikut pępowiny zabezpiecza gazikiem.
W przeciągu kilku godzin po urodzeniu kikut pępowiny ma kolor niebieskawy, jest też bardzo wilgotny. Do 24 godzin od porodu obkurcza się, wysusza i staje się brązowawy.
Zwykle odpada samoistnie pomiędzy 5 a 14 dniem życia dziecka, jednakże zdarza się, że cały proces trwa aż trzy tygodnie – wszystko zależy tak naprawdę od samego porodu oraz ewentualnych wad wrodzonych.
I właśnie przez to, że jest to dość poważna rana, pępek noworodka jest jednym z najbardziej podatnych na zakażenie części ciała.
Czym jest pępek noworodka?
Pępek u każdego człowieka – nie tylko noworodka – to blizna, która powstaje po odpadnięciu kikuta pępowiny. Sam kikut, jak wspomniane zostało już wyżej to nic innego, jak pozostałość pępowiny, która pełni ważną funkcję w życiu płodowym dziecka. Po odpadnięciu kikuta rana się goi i w ten sposób kształtuje się blizna, czyli pępek, który towarzyszy nam do końca życia.
Nieco inaczej cały proces wygląda podczas porodu lotosowego – wtedy pępowiny się nie przecina i przez pierwsze dni życia dziecko nadal jest połączone z łożyskiem. Dopiero po 2-3 dniach zaczyna samoistnie obsychać, sztywnieć i sama odrywa się od pępka.
Dlaczego dbanie o pępek noworodka jest ważne?
W przypadku noworodków niewiele jest sytuacji, w których może dojść do poważnego zakażenia. Dzieci jeszcze samodzielnie nie chodzą, a zatem o ranę jest trudno. Nieprawidłowe dbanie o pępek może doprowadzić do poważnego zakażenia, a co za tym idzie – sepsy. Dlatego też, każdą nieprawidłowość należy konsultować z lekarzem.
To właśnie głównie ze względu na pępek, zaleca się aby noworodki zawsze miały wygotowane ubrana i wyprasowane, co znacznie zmniejsza ryzyko zakażenia bakteryjnego. Ale, aby nie doszło do zakażenia pępka, również i rodzice muszą zadbać o odpowiednią higienę, a zatem przed jego pielęgnacją – dokładnie myć ręce.
Czego nie wolno robić podczas pielęgnacji pępka u noworodka?
W czasie, w którym podchodzimy do codziennej pielęgnacji pępka musimy pamiętać o szczególnym zachowaniu higieny. To przede wszystkim odpowiednie mycie rąk – nie chodzi o szpitalną sterylizację, ale o zwykłe umycie rąk mydłem i wodą – pamiętajmy o tym szczególnie po wyjściu z toalety!
Warto także mieć na uwadze, że niewskazane jest moczenie pępka, ale nie sama kąpiel! W pierwszych tygodniach życia po prostu warto nalewać trochę mniej wody do wanienki, aby nie doszło do odmoczenia, natomiast jeśli do pępka dostanie się odrobina wody, po prostu należy go dokładnie osuszyć.
PUJ składana wanienka - biała
Dlatego też w pierwszych tygodniach życia duże znaczenie ma to, jaką wanienkę wybierzemy. Składana wanienka PUJ pozwala na delikatne podmycie dziecka nawet w umywalce, co znacznie zmniejsza ryzyko zamoczenia delikatnego pępka. Można ją także rozłożyć w momencie, w którym kupka lub siusiu wydostanie się z pieluszki i znajdzie się w pobliżu rany.
Sprawdź: PUJ składana wanienka - biała
bébé-jou Wkładka do wanienki Biała
Jeśli natomiast mamy już większą wanienkę, warto zastosować do niej odpowiednie siedzisko. Maluch będzie czuć się w nim komfortowo, nadal można go swobodnie umyć, a jednocześnie nie dojdzie do odmoczenia pępka. Po wygojeniu się pępka można z niej zrezygnować i kąpać malucha w większej ilości wody.
Sprawdź: bébé-jou Wkładka do wanienki Biała
Pępek u noworodka – wszystko, co musisz wiedzieć
W pierwszych trzech dobach życia noworodek narażony jest na wiele bakterii, które osiadają na jego skórze. Większość jest oczywiście neutralna dla jego zdrowia, a wręcz buduje jego odporność i stymuluje układ immunologiczny. Zdarza się jednak, że w naszym otoczeniu pojawią się także bakterie, które mogą wywołać groźne choroby, a niewygojony pępek jest łatwą drogą, by mogły znaleźć się także wewnątrz organizmu.
To właśnie jeden z powodów, dla których w przypadku zakażenia pępka często noworodek zmuszony jest do hospitalizacji, która zmniejsza ryzyko wystąpienia sepsy. Dlatego też pępek należy oczyszczać raz na dobę, a jeśli dojdzie do zabrudzenia – częściej.
Jak pielęgnować pępek u noworodka?
Zasady pielęgnacji są bardzo proste i wytyczne na pewno otrzymasz w szpitalu. To przede wszystkim oczyszczanie pępka zwilżonym w przegotowanej wodzie czystym gazikiem. Następnie należy go dokładnie osuszyć i pozostawić chwilę do wyschnięcia.
Drugim sposobem jest wykorzystanie środków bakteriobójczych, takich jak Octenisept. Po przemyciu pępka i osuszeniu, można delikatnie według zaleceń lekarza psiknąć płynem na pępek i poczekać aż wyschnie.
To jednak nie koniec pielęgnacji! Po oczyszczeniu pępka i po założeniu pieluchy należy odwinąć jej brzeg, tak aby odkryć kikut pępowiny. Drugą opcją jest osłonięcie rany cienkim gazikiem, przez który cały czas będzie przepływać powietrze lub zastosowanie specjalnych pieluch z okienkiem na pępek.
Domowe sposoby na pielęgnację pępka u noworodka
Dawniej do pielęgnacji pępka stosowano spirytus 70 proc. Dzisiaj ta metoda jest odradzana przez lekarzy, ponieważ prowadzi do podrażnień, nie jest przyjazna dziecku i przede wszystkim – nie przynosi pożądanych rezultatów, a wręcz może wydłużyć cały proces gojenia rany.
Podobnie jest ze stosowaniem gencjany – choć w odróżnieniu od spirytusu nie prowadzi ona do znaczących podrażnień i sprzyja gojeniu, to przez zabarwienie rany nie sposób stwierdzić ewentualnego zakażenia, które jest groźne dla życia dziecka.
Pomimo wieloletniej praktyki babć i prababć najlepiej zastosować metody przedstawione przez lekarza i położne podczas wypisu ze szpitala.
Kiedy zgłosić się do lekarza z pępkiem u noworodka?
Choć pępek u noworodka jest szczególnie narażony na zakażenie, na szczęście dochodzi do niego stosunkowo rzadko, a zatem wizyta u lekarza wskazana jest tylko w kilku przypadkach.
Pierwszy z nich to czas odpadnięcia kikuta. Jeśli nie nastąpi to po 15 dniach od porodu, pod żadnym pozorem nie wolno odrywać go samemu! Zalecana jest wtedy wizyta u pediatry, który sprawdzi, czy na pewno nie ma żadnych powikłań. Nie jest to jednak powód do paniki – zdarza się, że u niektórych dzieci kikut pępowiny odpada dopiero po 3 tygodniach.
Lekarz powinien też obejrzeć kikut pępowiny, jeśli pojawia się silne krwawienie, obrzęk wokół pępka lub ropa, która będzie wypływać z rany – może to oznaczać delikatne zakażenie, co będzie wymagało antybiotykoterapii.
Wreszcie – nieprzyjemny zapach. On również może świadczyć o rozwijającym się stanie zapalnym, dlatego tak ważne jest jak najszybsze skontaktowanie się z lekarzem.
Pępek u noworodka – urocza blizna na całe życie
Pępek, który posiada każdy z nas, jest jedyną wizualną pamiątką po życiu płodowym. Choć wygląda niepozornie, jest pozostałością po pępowinie, dzięki której każdy z nas mógł się prawidłowo rozwijać. Pielęgnacja pępka jest niezwykle istotna – to delikatne miejsce, które jest podatne na różnego rodzaju bakterie.
Na szczęście sama pielęgnacja pępka jest dość prosta – warto stosować się tu do zaleceń lekarzy, aby rana zagoiła się jak najszybciej i była ozdobą na całe życie!